Tiềm Năng Trà Việt: Cơ Hội Tăng Trưởng Phân Khúc Cao Cấp, Chế Biến Sâu và Sản Phẩm Sáng Tạo

Trong kinh doanh có 2 con đường để tăng lợi nhuận đó là tối ưu hóa chi phí và tăng doanh thu. Thực hiện đồng thời cả hai con đường này đã khó, mà đối với sản phẩm trà- vốn là tinh hoa của các nền văn hóa từ xưa tới nay lại càng khó hơn nữa. Nhưng tôi đã tìm ra được lời giải cách đây hơn 10 năm về trước bằng cách nghiên cứu ra quy trình chế biến mới.

Các vùng trà Đài Loan, những loại trà được thị trường ưa chuộng nhất. Muốn bán được sản lượng nhiều hơn, trà Việt Nam phải làm được những sản phẩm đáp ứng đúng nhu cầu của thị trường quốc tế. Muốn sản phẩm Oolong được định giá cao hơn, trà Việt Nam phải đáp ứng được những tiêu chuẩn chất lượng cao hơn, mà tiêu biểu là trà Oolong Đài Loan đang có. Nhưng phải làm sao khi chất lượng trà đang phụ thuộc nhiều vào điều kiện tự nhiên: độ cao, đất đai thổ nhưỡng, khí hậu…

Việt Nam không có điều kiện tự nhiên ấy thì tương lai ngành trà không thể thay đổi hay sao?

Tiềm năng phát triển trà Việt

Mất nhiều năm để nghiên cứu, thì 10 năm trước tôi đã tìm ra được câu trả lời.

Thời điểm đó tất cả các công ty trà từ Đài Loan cho đến Việt Nam đều làm trà bằng phương pháp héo nắng. Tôi đã tìm ra quy trình làm trà không héo nắng. Quy trình chế biến này hoàn toàn phải dựa vào kinh nghiệm của người làm trà, không có một công thức cố định nào trong cách chế biến mà buộc người làm trà phải rất am hiểu về thổ nhưỡng, thời tiết, khí hậu… ở vùng miền tại thời điểm đó để linh hoạt.

Quy trình làm trà không héo nắng này đã cùng lúc giải quyết được 2 việc là giảm chi phí và tăng doanh thu. Nhờ quy trình này mà tôi đã tiết kiệm chi phí nhân công, rút ngắn thời gian sản xuất và không bị phụ thuộc vào thời tiết mưa nắng ở Bảo Lộc.

Chi phí sản xuất giảm đến 25% so với cách chế biến trà Oolong truyền thống.

Điều quan trọng nhất là quy trình chế biến này giúp nâng cao chất lượng sản phẩm, đây cũng là nền tảng giúp tôi làm ra được những sản phẩm chất lượng tuyệt hảo tương đương với trà ở những vùng núi cao Đài Loan sau này. Sản phẩm sau khi được chế biến theo quy trình mới được các sư phụ và thị trường đánh giá cao, nhờ đó sản lượng trà xuất khẩu cũng tăng đáng kể.

Đây là một công trình sáng tạo trong sự nghiệp làm trà của tôi, làm sản phẩm ngày càng đạt đến độ tinh tế và có hồn. Trong suốt hơn 10 năm đó đến nay, tôi không ngừng nghiên cứu dựa trên quy trình ban đầu để làm ra được sản phẩm ngày càng chất lượng. Gần đây nhất là sản phẩm được các sư phụ công nhận không thua kém gì so với trà vùng núi cao Đài Loan trong chuyến đi Đài cuối năm vừa rồi.

Một vài dự định mới mở ra cho năm 2025 này, mong mỗi ngày đều cố gắng có thể đóng góp nhiều hơn cho ngành trà Việt Nam.

1. Xu hướng tiêu dùng trà: từ trong nước đến toàn cầu

Người tiêu dùng hiện nay đề cao minh bạch và câu chuyện sản phẩm hơn bao giờ hết. Họ quan tâm chi tiết về nguồn gốc vùng đất, giống trà, phương pháp sản xuất và hương vị. Khi doanh nghiệp công khai những thông tin này rõ ràng, sản phẩm trà không chỉ đạt được lòng tin mà còn có cơ hội định vị ở phân khúc cao cấp.

Dầu rằng xuất khẩu trà Việt đạt gần 1.755 USD/tấn, tiêu thụ trong nước dù chỉ khoảng 48 nghìn tấn nhưng vẫn đạt kim ngạch gần 7.500 tỷ VND (~325 triệu USD), cho thấy thị trường nội địa có biên giá trị cao hơn—trà có thể được bán với mức giá cao hơn khi mang câu chuyện, trải nghiệm và chất lượng tinh tế.

2. Cơ hội vàng ở phân khúc cao cấp

Việt Nam có lợi thế trong việc phát triển các dòng trà cao cấp như Oolong vùng cao, trà “single lot” giới hạn mùa vụ hoặc trà quý hiếm. Điều này tạo nên sự khan hiếm và độc đáo  nền tảng vững chắc để xây dựng thương hiệu trà premium.

Đặc biệt, khi chuyển từ mô thức xuất khẩu thô sang xây dựng thương hiệu và chế biến sâu, ngành trà Việt có thể giữ lại phần lớn giá trị gia tăng trong nước, thay vì để các quốc gia khác hưởng lợi.

3. Chế biến sâu & sáng tạo chìa khóa gia tăng giá trị

Một trong những sáng kiến đổi mới nổi bật là quy trình không héo nắng. Giải pháp này có thể giảm đến 25% chi phí sản xuất so với quy trình truyền thống, đồng thời đảm bảo chất lượng đồng đều quanh năm, bất chấp thời tiết. Đây là một USP đáng giá để thương hiệu Trà Trí Việt tự tin cạnh tranh với trà nhập khẩu từ Đài Loan hay Nhật.

Bên cạnh đó, hướng phát triển có thể gồm:

• Chuỗi giá trị từ khâu canh tác, chế biến, tinh chế, đến đóng gói.
• Đa dạng hóa sản phẩm: từ trà pha sẵn (ready-to-drink), blend hương vị, trà chức năng cho đến trải nghiệm pha thủ công (craft tea cups).
• Mẫu mã sáng tạo, bao bì nghệ thuật và thương hiệu có câu chuyện điểm cộng trong chiến lược marketing.

Bảo Lộc chúng ta đang nắm giữ rất nhiều nguồn lực thuận lợi để thay đổi điều này, biến “chè thành vàng”. Trong chuyến đi Đài Loan vừa rồi, nhìn vào sản phẩm và sự phát triển trà của họ bằng việc kinh doanh, làm thương hiệu mà tôi mong muốn trà Bảo Lộc của mình cũng nhận được giá trị tương xứng.