Ở Thái Nguyên có rất nhiều vùng trà có chất lượng rất cao. Do xã Tân Cương là vùng trồng trà đầu tiên của tỉnh. Thế nên thương hiệu Trà Tân Cương Thái Nguyên cũng được biết đến nhiều hơn.
Bên cạnh Tân Cương thì vùng trà Thái Nguyên cũng có những vùng trà ngon khác. Như vùng trà La Bằng, Hoàng Nông, Trại Cài hay Khe Cốc. Tuy cùng là trà xanh nhưng mỗi vùng lại có một hương vị riêng đặc trưng.
Loại trà nổi tiếng nhất của vùng trà xanh Tân Cương Thái Nguyên phải kể đến Trà Móc Câu Thái Nguyên. Trà Móc Câu là loại trà được vò sao cho đến khi xao thành phẩm thì lá trà cong lại như chiếc móc câu cá.
Ngoài ra thì ở tân Cương còn nổi tiếng với dòng Trà Nõn Tôm và Trà Đinh. Trà Nõn Tôm thì được thu hái từ những lá trà non nhất của cây trà. Trong khi đó thì Trà Đinh được thu hái.
Đặc điểm
Do gia đình có nghề trà ở Thái Nguyên, nên bản thân mình cũng may mắn được ghé thăm và thử hầu hết các loại trà đến từ các vùng Trà Bắc Thái Nguyên tốt nhất. Thế nên bản thân mình cũng định hình được hương vị riêng của từng vùng.
Như trà xanh Tân Cương Thái Nguyên thì phần hương vị được xem là dễ uống nhất. Dễ uống ở đây có thể hiểu theo nghĩa là hương vị dễ được nhiều người ưa chuộng.
Ở trà Tân Cương Thái Nguyên luôn có hương vị nổi bật, đó chính là: hương cốm nồng nàn, ngậy béo, và vị ngọt nhiều. Trong đó thì đắng chát lại ít.
Chính vì vậy nên loại trà này rất dễ tiếp cận với những người mới tập uống trà. Hay những người uống trà lâu năm đòi hỏi nhiều sự tinh tế. Đồng thời có gu trà nhẹ cho đến vừa phải.
Nếu là người uống đậm thì bạn thì bạn cần nên pha trà Tân Cương Thái Nguyên thật đậm. Hoặc chọn những vùng trà khác như La Bằng hay Khe Cốc.
Như La Bằng cũng là một vùng trà có tiếng ở Thái Nguyên. Mặc dù ít nổi tiếng bằng Tân Cương nhưng những ai sành trà đều biết tiếng của trà La Bằng.
Kinh nghiệm bản thân mình thấy thì trà La Bằng đậm đà hơn. Trà khí cũng dữ dội hơn. Thích hợp cho những người có gu trà mạnh mẽ. Uống vào là có cảm giác ‘tê tái’ ngay lập tức.
Quy trình chế biến
1. Hái trà
Quy mô trồng trà ở Tân Cương là theo mô hình hộ gia đình và hợp tác xã. Thế nên những vườn trà ở nơi đây không lớn như như những nông trường trà ở các tỉnh khác.
Chính quy mô nhỏ như vậy lại là lợi thế của trà Tân Cương Thái Nguyên. Trà được trồng và chế biến theo mô hình bán công nghiệp. Cây trà được hái hoàn toàn bằng tay chứ không dùng máy.
Việc này không chỉ đảm bảo cho chất lượng lá trà nguyên liệu. Mà còn đỡ làm ‘tổn thương’ cây trà. Giúp cây trà phát triển ổn định và đảm bảo chất lượng cho lần thu hoạch sau.
2. Làm héo
Sau hái trà thì bất kỳ loại trà nào khi chế biến phải trải qua công đoạn làm héo. Làm héo là giai đoạn mà lá trà tươi sau khi hái được rải mỏng lên những chiếc nong tre, đặt ở nơi thoáng mát, và tự ‘héo’.
Sau khi rời cây mẹ thì lá trà sẽ bị mất nước dần hay ‘héo’ đi. Việc này giúp làm giảm trọng lượng nước của lá trà. Nhờ vậy mà các công đoạn ‘diệt men’ và xao khô sau này sẽ được rút ngắn. Giúp tránh việc lá trà bị ‘khét’.
Giai đoạn làm héo còn giúp lá trà dai hơn. Thế nên khi chế biến thì lá trà sẽ hạn chế bị nát. Nhờ vậy mà khi trà Tân Cương Thái Nguyên thành phẩm sẽ vẫn giữ nguyên được hình dáng lá trà.
3. Diệt men
Diệt men là công đoạn bắt buộc để làm nên trà xanh như trà Tân Cương Thái Nguyên. Đây chính là công đoạn giúp cho lá trà khô giữ được hương vị cũng như thành phần hoá học của lá trà xanh tươi.
Trong lá trà xanh tươi có ‘men’ hay enzyme. Đây là chất xúc tác giữa các thành phần hoá học của lá trà và oxy trong không khí. Chúng ta cần phải loại bỏ men hay ‘diệt men’, nếu không muốn lá trà bị oxy hoá hay bị lên men.
Để ‘diệt men’ thì lá trà được xao bằng chảo hay bằng máy ở nhiệt độ lớn. Lá trà càng non càng chất lượng cao thì enzyme càng nhiều. Thế nên khi chế biến trà cao cấp thì người làm trà cần phải khéo tay và nhiều kinh nghiệm.
4. Vò trà
Nếu như ‘diệt men’ là công đoạn giúp giữ hương vị ‘xanh’ của lá trà Tân Cương Thái Nguyên. Thì quy trình vò chính là giai đoạn làm nâng tầm hương vị của trà.
Vò là bước mà lá trà được vò bằng tay hay bằng máy. Khi vò thì các tế bào thịt lá cùng lớp biểu bì bị phá vỡ, giúp cho các thành phần tạo hương vị tiết ra ngoài và hoà quyện vào với nhau.
Sự phá vớ này còn giúp lá trà thành phẩm ngấm nước dễ dàng hơn. Như vậy đến khi chúng ta pha lá trà xanh Tân Cương Thái Nguyên thì các thành phần tạo hương vi cũng dễ tan vào nước hơn.
Công đoạn này còn giúp lá trà cuộn và xoăn lại. Đến khi xao khô thì lá trà cuộn tròn rất gọn gàng. Đến khi thành phẩm thì lá trà cong như chiếc móc câu tạo nên thương hiệu Trà Móc Câu Tân Cương danh tiếng.
5. Xao khô
Đây là công đoạn cuối cho việc thành phẩm trà Tân Cương Thái Nguyên. Lá trà được xao trên chảo hay bằng máy để làm giảm lượng nước trong lá trà đến mức tối thiểu.
Không chỉ giúp làm khô lá trà mà công đoan này còn giúp tạo mùi ‘áp chảo’ hay mùi thơm giòn đặc trưng của lá trà xanh truyền thống. Góp phần giúp cho trà thơm ngon hơn.
6. Thành phẩm & đóng gói
Trà Tân Cương Thái Nguyên sau khi xao ngay đã rất ngon rồi. Nhưng cần phải ủ từ 5-10 ngày để bớt đi mùi ‘tươi’ của lá trà xanh tươi. Sau khi ủ thì hương vị trà sẽ cân bằng và tròn trịa hơn.
Lúc này trà sẽ được đóng vào bao lớn hay hút chân không để giao cho khách. Như gia đình mình sẽ đóng vào bao tải nặng chừng 60kg. Bao tải 3 lớp nên giữ mùi rất lâu. Khách mua mua về sẽ tự phân ra gói nhỏ hơn để bán lẻ.
Các loại trà cao cấp hơn thì hút thành túi hút chân không từ 5 đến 10kg. Rồi sau đó đóng thùng để khách thuận tiện bán dần. Ngoài ra nếu khách có nhu cầu thì đóng gói thành từng túi nhỏ tầm 100g cho khách.